Ponad partyturą
Wykonawstwo otwarte „Warsztatu Muzycznego” w archiwalnych nagraniach

Ten audiopaper stanowi case study wykorzystania archiwalnych nagrań w pracy naukowej. 

Autorka rozprawy doktorskiej Działalność zespołu „Warsztat Muzyczny” – fenomen wykonawstwa otwartego (2023) opowiada o pozyskiwaniu zarejestrowanych wykonań warszawskiego kwartetu, które stały się materiałem badawczym do komparatywnych analiz metodą computer-assisted listening. Dowodzi przy tym, jak istotna i niedoceniana jest rola nagrań w pracy teoretyczki muzyki, odnosząc się do kategorii muzykologii empirycznej i myśli Nicholasa Cooka. 

Praca porusza również takie tematy, jak proces identyfikacji nagrań utworów z kategorii form otwartych (np. grafik muzycznych) czy kwestia tego, w jaki sposób instytucje i podmioty dysponujące archiwalnymi nagraniami strzegą do nich dostępu – również przed badacz(k)ami. Praca nad dorobkiem „Warsztatu Muzycznego”, niekwestionowanych pionierów wykonawstwa muzyki nowej w Polsce, zespołu uznawanego dziś za kultowy, postawiła autorkę przed pytaniami o granice interpretacji, wolność artystyczną czy odpowiedzialność za dzieło. Próbą odpowiedzi stało się stworzenie pojęcia „wykonawstwo otwarte”, opisującego postawę artystyczną, łączącą w sobie aspekt wykonawczy, (kulturo)twórczy i popularyzatorski, definiujący na nowo kwestię interpretacji muzyki.

Warsztat Muzyczny, Warszawska Jesień 1970, fot. Andrzej Zborski

Bibliografia

Cook Nicholas, Beyond the Score: Music as Performance, Oxford, 2013.

Kisielewski Stefan, Po wielu latach, „Ruch Muzyczny”, 1970, nr 22, s. 7.

Krauze Zygmunt, korespondencja mailowa z autorką, 7.06.2021.

Schaeffer Bogusław, Kwartet SG, cyfrowy katalog dzieł Bogusława Schaeffera [dostęp 30.08.2024].

Szwarcman Dorota, Warsztat Muzyczny: reaktywacja, „Co w duszy gra”, 23 października 2008 [dostęp 3.09.2023].

Tarnawska-Kaczorowska Krystyna, Zygmunt Krauze. Między intelektem, fantazją, powinnością i zabawą, PWN, Warszawa 2001.

Wallek-Walewski Marian, Jesień Warszawska, „Odra”, 1970, nr 12, za: Warszawska Jesień w zwierciadle polskiej krytyki muzycznej. Antologia tekstów z lat 1956-2006, red. Krzysztof Droba, Ewa Radziwon-Stefaniuk, Wydawnictwo Warszawskiej Jesieni, Warszawa 2007, s. 149-150.

Wójcikowska Anna, Działalność zespołu „Warsztat Muzyczny” – fenomen wykonawstwa otwartego, praca doktorska obroniona w Akademii Muzycznej im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi, promotorka prof. dr hab. Marta Szoka, Łódź 2023.

Wójcikowska Anna, Elementy estetyki jazzowej i muzyki popularnej w repertuarze „Warsztatu Muzycznego” Zygmunta Krauzego, w: Współczesna kultura muzyczna a popkultura: spotkania, dialogi, konfrontacje, red. Ewa Kowalska-Zając, Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, Łódź 2021, s. 103–122.

Audiografia

Schaeffer Bogusław, Kwartet SG (1968), wyk. „Warsztat Muzyczny”: 

• nagranie live, polskie prawykonanie, „Warszawska Jesień”, 27 września 1970,
• nagranie archiwalne, Polskie Radio, Warszawa, 23 lutego 1977,
• nagranie archiwalne, Polskie Radio, Warszawa, 28 sierpnia 1985.

 Szalonek Witold, Improvisations sonoristiques (1968), wyk. “Warsztat Muzyczny”: 

• nagranie studyjne, „Polish Avant-Garde Music” longplay, 1970, Polskie Nagrania Muza SXL 0573 – katalog Warner: SX1136 (13369),
• nagranie live, „Warszawska Jesień”, 27 września 1973, longplay – kompilacja, Kronika dźwiękowa nr 2 (numer archiwalny 251), Polskie Nagrania Muza S-3 XW-1884.

Głosu użyczył Marcin Stańczyk.

Warsztat Muzyczny, Warszawska Jesień 1968, fot. Andrzej Zborski

O autorce

Teoretyczka muzyki. Ukończyła Akademię Muzyczną im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi, gdzie w 2016 otrzymała tytuł magistra (promotor: prof. Ryszard Daniel Golianek), a w 2023 stopień doktora (promotorka: prof. Marta Szoka). Obecnie zatrudniona w Alma Mater na stanowisku adiunkta, pracuje również w Chórze Filharmonii Łódzkiej. 

Autorka książki „Aktualność awangardy. Tendencje modernistyczne w twórczości Marcina Stańczyka i Artura Zagajewskiego” napisanej na podstawie pracy magisterskiej uhonorowanej Nagrodą Marszałka Województwa Łódzkiego za najlepsze rozprawy habilitacyjne i doktorskie oraz prace magisterskie i dyplomowe tematycznie związane z województwem łódzkim (2017). Główny obszar jej zainteresowań naukowych to awangarda XX wieku i jej oddziaływanie na współczesną twórczość kompozytorską, a także muzyka awangardowa rozpatrywana od strony wykonawczej. Zajmuje się także publicystyką. Uczestniczyła w seminarium krytyki muzycznej przy Festiwalu „Warszawska Jesień” prowadzonym przez dra hab. Marcina Trzęsioka (2014), publikowała na łamach „Ruchu Muzycznego”, „Glissanda”, „Kalejdoskopu” i „Meakultury”. Autorka cyklu wywiadów z łódzkimi kompozytorami „Posłuchy”, zrealizowanego na zamówienie Filharmonii Łódzkiej.