„Tak sie pomału czas kulo”
Herstorie górnicze

We wrześniu 2023 roku w ramach artprojektu „Pamiętniki kobiet z rodzin górniczych” przygotowałyśmy wystawę na poddaszu familoka w Czerwionce-Leszczynach, w którym mieści się Centrum Informacji Turystycznej. 

Na wystawę składały się zdjęcia uczestniczek projektu przygotowane przez Karolinę Jonderko (córkę górnika, laureatkę II nagrody World Press Photo 2021), przyniesione przez panie przedmioty związane z życiem rodziny górniczej oraz krótkie wywiady z uczestniczkami (wideo: Wojciech Janisiewicz, audio: Agnieszka Lniak). W proponowanym audiopaperze prezentujemy cztery nagrania z wystawy, w których możemy usłyszeć uczestniczki projektu: Aleksandrę Abdul-Razak, Marię Mazur, Barbarę Goczał-Ptak oraz Gabrielę Gizdoń. Ich wypowiedziom towarzyszy nasza rozmowa (Monika Glosowitz, Agnieszka Lniak), w której poruszamy między innymi kwestię współpracy w projekcie, jego początki oraz metodologiczną nadbudowę.

 

Pamiętniki kobiet z rodzin górniczych to wieloetapowy artprojekt badawczy, w ramach którego zbierane są pamiętnikarskie narracje, archiwalia domowe, opowieści mówione oraz tworzone portrety fotograficzne kobiet pochodzących z rodzin górniczych (również górniczek!) z terenu całego województwa śląskiego.

 

 

Elementy te dokumentują istnienie widmowych miejsc, o których opowiadają autorki. To istnienie w nieistnieniu dotyczy przede wszystkim zamkniętych kopalń, które wciąż zajmują ważne miejsce w życiu codziennym mieszkańców. Ich zamknięcie spowodowało bowiem daleko idące reperkusje dla społeczności, a sama kopalnia stała się zbiornikiem pamięci i emocji zbiorowych.

Projekt Pamiętników stawia przed sobą zadanie krytycznego namysłu nad (nie)obecnością kobiet w (po)przemysłowej pamięci kulturowej regionu.

O autorkach

Monika Glosowitz – adiunktka w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego.

Doktorat co-tutelle w dziedzinie nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa i gender studies obroniła w Uniwersytecie Śląskim i Uniwersytecie w Oviedo. Absolwentka uniwersytetów w Utrechcie i Grenadzie. Jej zainteresowania badawcze dotyczą kwestii związanych z procesami emancypacyjnymi oraz rolą emocji w późnym kapitalizmie, humanistyką środowiskową oraz współczesnych nurtów feministycznych. W 2019 roku opublikowała Maszynerie afektywne. Literackie strategie emancypacji w najnowszej polskiej poezji kobiet (IBL PAN 2019), za które w 2020 roku otrzymała Poznańską Nagrodę Literacką – Stypendium im. Stanisława Barańczaka. Obecnie kieruje projektem badawczym „Pamiętniki kobiet z rodzin górniczych”, w 2023 ukazała się pod jej redakcją książka pod takim samym tytułem. Tworzy Archiwum Pamięci Rybniczanek i Rybniczan. Mieszka w Kamieniu, pochodzi z rodziny górniczej.

Agnieszka Lniak – literaturoznawczyni, badaczka międzyobszarowa, absolwentka interdyscyplinarnych studiów doktoranckich na Uniwersytecie Śląskim dofinansowanych przez NCBR. Jej zainteresowania badawcze ogniskują się wokół zagadnień studiów nad dźwiękiem i kultury audialnej. Autorka dysertacji doktorskiej poświęconej politycznym możliwościom słuchania. Publikowała teksty naukowe i krytyczne m.in. w Czasie Kultury, Przeglądzie Kulturoznawczym, Zagadnieniach Rodzajów Literackich, Odrze, Ruchu Muzycznym i monografiach zbiorowych. Członkini projektu badawczego „Pamiętniki kobiet z rodzin górniczych” oraz techniczka projektu archiwizacji historii mówionych pod nazwą „Archiwum Pamięci Rybniczanek i Rybniczan”.